Canllaw i deuluoedd sydd â gwybodaeth allweddol am 'WhatsApp', gan gynnwys y dosbarthiad oedran, terminoleg allweddol, risgiau a chyfarwyddiadau ar gyfer galluogi rheolaethau rhieni a gosodiadau diogelwch.
- Rhan o
Mae WhatsApp yn ap negeseua gwib am ddim gyda hyd at 2 biliwn o ddefnyddwyr misol gweithredol ledled y byd. Gan ddefnyddio cysylltiad rhyngrwyd, mae’r ap yn caniatáu i ddefnyddwyr anfon negeseuon i gysylltiadau sy’n cael eu hychwanegu at eu cyfrif WhatsApp naill ai’n unigol neu mewn sgyrsiau grwp. Rhaid i ddefnyddwyr ddilysu eu cyfrif gyda rhif ffôn symudol safonol i ddechrau defnyddio’r ap. Nid oes unrhyw reolaethau rhieni ar gael drwy’r ap, ond mae casgliad o osodiadau preifatrwydd y gall defnyddwyr eu newid i’w helpu i reoli gyda phwy maen nhw’n cysylltu a pha wybodaeth sy’n cael ei rhannu.
Mae WhatsApp yn eistedd ochr yn ochr ag Instagram, Facebook a Messenger o dan y rhiant gwmni Meta erbyn hyn. Mae Meta yn disodli Facebook fel y cwmni/brand blaenllaw yn y grwp, ac mae’n debygol y bydd brandio Meta yn dod yn fwyfwy gweladwy ar yr holl apiau hyn.
Sgôr oedran swyddogol
Y cyfyngiad oedran lleiaf ar gyfer defnyddwyr WhatsApp yw 16, fodd bynnag, nid oes ganddo unrhyw ddulliau dilysu oedran trwyadl.
Mae WhatsApp yn cael sgôr o 12+ ar Apple App Store, ac ‘E’ am ‘Everyone’ ar Google Play.
Dysgwch fwy am sgoriau oedran yn ein ‘Canllaw i rieni a gofalwyr ar sgoriau oedran mewn apiau a gemau‘.
Sut mae plant a phobl ifanc yn defnyddio’r ap
Mae WhatsApp yn ap negeseua i’r rhai sy’n chwilio am gyfleustra yn ogystal â gwell preifatrwydd a diogelwch. Mae’n arbennig o gyfleus i ddefnyddwyr gysylltu â ffrindiau gan ei fod yn gweithio law yn llaw â’ch cysylltiadau ffôn ac yn eich cysylltu â’u proffiliau WhatsApp. Mae’r ap yn hawdd iawn i’w ddefnyddio ac mae’r gallu i sefydlu sgyrsiau unigol a sgyrsiau grwp yn apelio at bobl ifanc. Mae grwpiau WhatsApp yn hynod boblogaidd ymhlith pobl ifanc, yn enwedig o fewn cymunedau ysgol ar gyfer grwpiau blwyddyn, grwpiau dosbarth a grwpiau unigol o ffrindiau. Ond mae rhai pobl ifanc yn teimlo bod llawer o fwlio yn digwydd ar y platfform o fewn sgyrsiau grwp mwy, gyda chyfranogwyr yn rhannu cynnwys personol a sgrinluniau o sgyrsiau eraill.
Nodweddion a therminoleg allweddol
-
Mae hyn yn caniatáu i ddefnyddwyr rannu testun, lluniau, dolenni a diweddariadau fideo gyda’u cysylltiadau sy’n diflannu ar ôl 24 awr. I anfon a derbyn diweddariadau statws, mae angen i ddefnyddwyr gadw rhif eu cyswllt yn eu ffôn. Mae defnyddwyr yn gallu dewis pwy sy’n gweld eu statws bob tro mae’n cael ei ddiweddaru. Bydd y dewis diweddaraf o gynulleidfa yn cael ei gadw a’i ddefnyddio fel y dewis diofyn ar gyfer y diweddariad nesaf.
-
Prif nodwedd WhatsApp yw’r gallu i gael sgyrsiau unigol neu grwp gyda chysylltiadau sydd wedi’u cadw yn eich ffôn.
-
Sgwrs wedi’i chuddo ac sy’n aros yn gyfrinachol yw hon, gan na fydd hysbysiadau sgwrs yn dangos manylion y sgwrs, a dim ond trwy ddull biometrig neu gyfrinair y gallwch ei gweld.
-
Dyma’r defnyddiwr sy’n sefydlu sgwrs grwp. Dyma’r unig ddefnyddiwr sy’n gallu ychwanegu neu ddileu cyfranogwyr a newid neu ychwanegu gweinyddwyr grwp ychwanegol. Gall defnyddwyr unigol adael grwp heb fod angen i weinyddwr y grwp ymyrryd.
-
Ar yr amod bod gennych chi gysylltiad rhyngrwyd, gall defnyddwyr ffonio cyswllt ar WhatsApp. Gall hyn fod naill ai’n alwad sain neu fideo gydag unigolyn neu grwpiau o hyd at 8 o bobl.
-
Mae WhatsApp yn caniatáu i ddefnyddwyr rannu lluniau a fideos gyda’u cysylltiadau. Gall hyn fod naill ai drwy fynediad i’r camera neu drwy rannu lluniau a fideos o rolyn y camera ar y ffôn.
-
Yn lle anfon negeseuon testun, gall defnyddwyr recordio negeseuon llais drwy bwyso’r eicon meicroffon yn y nodwedd sgwrsio.
-
Mae’r term hwn yn cyfeirio at y wynebau cartwn bach gyda mynegiant amrywiol y gall defnyddwyr eu hanfon at ei gilydd. Mae’r rhestr o opsiynau Emoji yn cynnwys pobl, adeiladau, anifeiliaid, bwydydd, symbolau a mwy erbyn hyn.
-
Yn ogystal ag anfon testun ac emojis, gall defnyddwyr anfon Gifs at eu cysylltiadau hefyd. Delwedd wedi’i hanimeiddio heb sain yw Gif.
-
Mae hyn yn caniatáu i ddefnyddwyr anfon delwedd i’w gweld unwaith. Ar ôl iddi gael ei gweld, mae’n cael ei dileu o’r ddwy ddyfais yn awtomatig. Mae’r nodwedd blocio sgrin lun ar gyfer negeseuon ‘View once’ yn cael ei galluogi er mwyn atal defnyddwyr eraill rhag anfon ymlaen cynnwys y negeseuon preifat hyn.
-
Y tic dwbl glas sy’n ymddangos wrth ymyl neges ar ôl i’r derbynnydd ei darllen.
-
Mae hyn yn rhoi gwybod i ddefnyddwyr eraill pryd oedd y tro diwethaf i chi ddefnyddio WhatsApp neu os ydych chi ar-lein.
-
Mae defnyddwyr yn gallu creu polau piniwn mewn sgyrsiau grŵp. Gall defnyddwyr unigol ddewis atebion i’r pôl piniwn hwn, er enghraifft pa ddiwrnod sydd orau i’r criw gyfarfod am ginio.
-
Gall defnyddwyr anfon negeseuon fideo am hyd at 60 eiliad trwy dapio ar yr eicon microffon yn yr eicon sgwrsio i newid i fideo, a phwyso’r eicon fideo wedyn.
-
Gall defnyddwyr rannu lleoliadau byw gyda chysllwt neu grŵp o’u dewis.
-
Nodwedd dewisol sy’n gadael i chi osod negeseuon i ddiflannu 24 awr, 7 diwrnod neu 90 diwrnod ar ôl eu hanfon. Mae’n bosib pennu’r gosodiad hwn i bob sgwrs neu ddewis sgyrsiau penodol. Mae’n bwysig cofio ei bod hi’n bosib arbed, tynnu sgrinlun neu anfon negeseuon ymlaen cyn iddyn nhw ddiflannu.
-
Mae’r nodwedd hon yn galluogi defnyddwyr i ddiogelu sgyrsiau gyda chyfrinair. Mae’n cynnig haen ychwanegol o ddiogelwch i sgyrsiau preifat ac yn ei gwneud yn anoddach i bobl â mynediad i’ch ffôn i ddod o hyd iddyn nhw.
-
Mae hyn yn cyfeirio at y gallu i atal unrhyw drydydd parti rhag gweld neu ddarllen negeseuon. Dim ond anfonwr a derbynnydd y y neges sy’n gallu cael gafael ar ei chynnwys. Mae’n golygu bod neges yn cael ei hamgryptio cyn gadael dyfais yr anfonwr, a dim ond wedi iddi gyrraedd pen ei thaith y mae’n bosib ei dadgryptio. Mae hyn yn golygu nad yw hacwyr yn gallu cael gafael ar ddata ar weinydd oherwydd ei fod wedi ei amgryptio. Mae’r nodwedd hon yn weithredol ar bob neges yn ddiofyn.
-
Nodwedd darlledu lle mae sgwrs yn cael ei pharatoi a dim ond y cyfrif gweinyddol sy’n gallu cyfrannu ati. Mae’n bosib i aelodau eraill y sgwrs ymateb i negeseuon a’u hanfon ymlaen i sgyrsiau eraill, ond nid i greu eu negeseuon eu hunain ynddi.
Risgiau posibl
Cynnwys
Fel apiau negeseua eraill, mae llawer o straeon personol, negeseuon a lluniau yn cael eu rhannu gan ddefnyddwyr ar WhatsApp – nid yw’r rhain yn cael eu cymedroli. Hefyd, mae defnyddwyr yn gallu anfon negeseuon fideo 60 eiliad cyflym sydd mor gyfleus ag anfon neges llais. Fel negeseuon testun, nid yw cynnwys fideo neges wedi’i gymedroli, sy’n golygu y gallai’ch plentyn dderbyn cynnwys anaddas. Y ffordd orau i reoli’r cynnwys y mae’ch plentyn yn agored iddo yw trwy sicrhau ei fod ond yn cysylltu â phobl y mae’n eu hadnabod, yn hytrach na dieithriaid. Gwnewch yn siŵr bod y gosodiadau preifatrwydd wedi’u gosod i ‘My contacts only’, yn hytrach nag ‘Everyone’. Hefyd, gallai’ch plentyn ddod ar draws cynnwys anaddas ar ffurf iaith anweddus neu gynnwys aeddfed yn ei negeseuon. Drwy gyfyngu ar bwy y gall eich plentyn ei gyrchu ar y platfform, bydd eich plentyn yn llai tebygol o brofi iaith neu ymddygiad nad yw’n addas i’w oedran. Fodd bynnag, dylid cydnabod ei bod yn bosib o hyd i’ch plentyn weld cynnwys amhriodol drwy’r cysylltiadau sydd ganddo.
Cysylltu ag eraill
Gan fod gan WhatsApp gyfyngiad oedran o 16, nid yw’n cynnwys unrhyw osodiadau rheolaeth rhieni go iawn. Fel llawer o apiau cyfryngau cymdeithasol eraill, mae rhai plant yn cofrestru ar gyfer WhatsApp pan fyddan nhw o dan y terfyn oedran sy’n cael ei awgrymu. Mae hyn yn risg gan fod WhatsApp yn gosod ‘Everyone’ yn ddiofyn ar yr holl osodiadau preifatrwydd, sy’n golygu y gall pob defnyddiwr ar y platfform weld gwybodaeth bersonol, sgwrsio a rhannu delweddau heb unrhyw hidlyddion yn eu lle. Siaradwch â’ch plentyn am risgiau cysylltu â dieithriaid, ac eglurwch bwysigrwydd peidio â rhannu unrhyw wybodaeth bersonol neu adnabyddadwy ar ei broffil neu mewn sgyrsiau. Atgoffwch nhw i sôn wrthych chi os oes rhywun wedi gofyn cwestiynau mwy personol iddyn nhw neu ofyn iddyn nhw sgwrsio’n breifat mewn ffordd sy’n gwneud iddyn nhw deimlo’n anghyfforddus. Argymhellir newid y gosodiadau preifatrwydd i rannu gyda ‘My contacts’ yn unig. Argymhellir hefyd y dylai defnyddwyr iau newid eu gosodiadau preifatrwydd grwp i ‘My contacts’, er mwyn atal enwau cyswllt anhysbys rhag cael eu hychwanegu at sgyrsiau grwp.
Mae’n bosib i un o gysylltiadau’ch plentyn ddefnyddio nodwedd ‘Chat Lock’ neu ‘Secret code’ Whatsapp i rannu cynnwys anaddas neu fagu perthynas amhriodol ar-lein drwy ddull sy’n atal rhieni, neu unrhyw un â mynediad at ffôn y plentyn, rhag gweld y sgwrs. Os yw’ch plentyn yn defnyddio chat lock, neu os ydych chi’n teimlo ei fod yn defnyddio ‘secret code’, dylech esbonio wrtho pam y gallech fod am wirio â phwy mae’n siarad – a hynny er lles ei ddiogelwch nid amharu ar ei breifatrwydd.
Dylai defnyddwyr hefyd fod yn ymwybodol o’r perygl o fwlio ar-lein mewn grwpiau WhatsApp. Dylai defnyddwyr nodi y gallai rhai pobl defnyddio’r nodwedd ‘Polls’ i fwlio eraill. Mae polau piniwn yn cael eu creu gan ddefnyddwyr, sy’n golygu mai nhw sy’n ysgrifennu eu cwestiynau a’u hatebion eu hunain. Gallai hyn arwain at bolau piniwn sy’n gofyn cwestiwn am ddefnyddiwr yn y sgwrs grŵp, a dim ond caniatáu i ddefnyddwyr ddewis ateb anaddas neu angharedig. Gan fod hyn yn gallu peri gofid i’ch plentyn, dylech sicrhau bod eich plentyn yn gwybod y gall drafod yr hyn mae’n ei weld ar Whatsapp gyda chi a deall pwysigrwydd blocio a chwyno am unrhyw un sy’n peri gofid.
Efallai bod yr opsiwn rhannu lleoliad yn ddefnyddiol i ddefnyddwyr ar gyfer pob math o sefyllfaoedd, fel rhoi gwybod i’w ffrindiau lle maen nhw ar hyn o bryd. Er hynny, dylent fod yn ofalus ynghylch rhannu eu lleoliad byw â rhywun nad ydynt yn ei adnabod neu ymddiried yn llwyr ynddo. Dylid analluogi’r gosodiadau hyn ar gyfer defnyddwyr iau, ac mae canllawiau ar gael yn adran ‘Rheoli preifatrwydd’ y canllawiau hyn.
Ymddygiad defnyddwyr
Os oes gan eich plentyn ei gyfrif WhatsApp ei hun, mae’n bwysig eich bod chi a nhw’n ymwybodol o’r hyn mae’n ei rannu a’r effaith y bydd hyn yn ei chael ar ei ôl troed digidol. Sicrhewch fod eich plentyn yn gwybod y gall fod yn anodd cadw perchnogaeth ar unrhyw gynnwys ar ôl iddo gael ei rannu ar-lein, oherwydd mae’n hawdd copïo ac ailbostio cynnwys heb yn wybod iddo, ac yna mae’n gallu dod yn anodd cael gwared ohono oddi ar y rhyngrwyd.
Gallai’r nodwedd ‘View once’ ar WhatsApp fod yn risg i rai defnyddwyr. Mae’r nodwedd hon yn gallu ffafrio ymddygiad bwlio, gyda rhai defnyddwyr yn teimlo nad oes modd iddyn nhw gael eu dwyn i gyfrif os nad oes modd gweld y neges eto. Mae nodwedd blocio sgrinlun ar gyfer negeseuon ‘View once’ yn cael ei galluogi er mwyn ceisio lleihau’r math hwn o ymddygiad bwlio ar y platfform. Er bod y gosodiadau diogelwch hyn ar waith i amddiffyn defnyddwyr, dylech atgoffa’ch plentyn i feddwl yn ofalus am y math o gynnwys mae’n dewis ei rannu.
Dyluniad, data a chostau
Un o nodweddion WhatsApp yw’r defnydd o amgryptio o’r dechrau i’r diwedd. Mae hyn yn golygu mai dim ond y rhai sydd â mynediad at ffôn yr anfonwr a’r derbyniwr sy’n gallu gweld negeseuon – ni all WhatsApp ei hun eu gweld hyd yn oed. Er bod hon yn nodwedd ddiogelwch ddeniadol i lawer o oedolion, mae wedi achosi problemau wrth orfodi’r gyfraith wrth geisio cyrchu cofnodion negeseuon dioddefwyr a phobl sydd dan amheuaeth mewn achosion o gamfanteisio ar blant. Unwaith eto, argymhellir newid y gosodiadau preifatrwydd i rannu gyda ‘My contacts’ yn unig.
Dylai defnyddwyr WhatsApp fod yn ymwybodol o sut mae ‘Read receipts’ a ‘Last seen’ wedi’u cynllunio i gadw defnyddwyr ar y platfform cyhyd â phosib. Nawr mae defnyddwyr yn gallu dewis pwy sy’n gallu gweld pan fyddant ar-lein, sy’n gallu helpu i reoli’r amser sy’n cael ei dreulio ar y platfform. Siaradwch â’ch plentyn ynglyn â sut mae platfformau wedi’u cynllunio i ddenu defnyddwyr a’i annog i analluogi’r nodweddion hyn er mwyn cael seibiant rhag negeseua cyson.
Awgrymiadau ar gyfer cadw’ch plentyn yn ddiogel
-
Mae gosodiad diofyn pob cyfrif yn galluogi unrhyw ddefnyddiwr WhatsApp i weld eich ‘Read receipts’, ‘Last seen’, ‘About’ a’ch llun proffil. Mae WhatsApp yn rhoi’r opsiwn i ddefnyddwyr ddewis gyda phwy maen nhw’n rhannu eu gwybodaeth drwy ddewis un o’r opsiynau canlynol: ‘Everyone’, ‘My contacts’, ‘My contacts except’ a ‘Nobody’. Mae’r ap yn gofyn am leoliad cefndir ar gyfer y nodwedd ‘Live location’ hefyd, ac mae modd rheoli hynny ar osodiadau eich ffôn.
I osod gosodiadau preifatrwydd:
- agorwch yr ap a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Account’ a thapio ar ‘Privacy’
- i gyfyngu ar gysylltiadau, gweithiwch drwy’r opsiynau ar y rhestr a dewis naill ai:
- my contacts
- nobody
- bydd y newidiadau ar waith ar unwaith
I analluogi gosodiadau lleoliad:
- ewch i osodiadau eich dyfais, sgrolio i lawr i WhatsApp a’i ddewis
- tapiwch ar ‘Location’ a dewiswch ‘Never’ o’r opsiynau ar y rhestr
- agorwch WhatsApp a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Account’ a thapio ar ‘Privacy’
- gwiriwch fod yr opsiwn preifatrwydd ar gyfer ‘Live location’ yn nodi ‘None’
-
Mae gosodiadau diofyn WhatsApp yn golygu y gall defnyddwyr y tu allan i’w cysylltiadau ffôn ychwanegu defnyddwyr at sgyrsiau grwp heb ganiatâd. Mae gosodiadau diofyn yn golygu hefyd bod yr holl luniau a fideos rydych chi’n eu derbyn yn cael eu cadw’n awtomatig i rolyn eich camera.
I newid gosodiadau sgwrsio grwp:
- agorwch yr ap a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Account’ a thapio ar ‘Privacy’
- tapiwch ar ‘Groups’ a dewis ‘My contacts’
- bydd yr opsiwn gan weinyddwyr grwp nad ydyn nhw’n gallu’ch ychwanegu at grwp i’ch gwahodd yn breifat yn lle hynny
I adael grwp:
- ewch i’r grwp rydych chi am ei adael naill ai drwy chwilio neu sgrolio drwy eich rhestr sgwrsio
- tapiwch ar enw’r grwp ar dop y dudalen
- sgroliwch i lawr a thapio ar ‘Exit group’
I newid dewisiadau llun a fideo:
- agorwch yr ap a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Chats’ o’r opsiynau ar y rhestr
- toglwch y botwm wrth ymyl ‘Save to camera roll’ i’w ddiffodd
-
Gall defnyddwyr flocio a chwyno am ddefnyddwyr sy’n eu poeni neu sy’n ymddwyn yn amhriodol ar y platfform.
I flocio defnyddiwr:
- ewch at y defnyddiwr rydych chi am ei flocio naill ai drwy chwilio neu sgrolio drwy eich rhestr sgwrsio
- tapiwch ar ei enw ar dop y dudalen
- sgroliwch i lawr drwy’r opsiynau a dewis ‘Block contact’
- sylwer na fydd blocio yn dileu’r cyswllt o WhatsApp
- i ddileu cyswllt, bydd angen i chi ddileu’r cyswllt o lyfr cyfeiriadau eich ffôn
I gwyno am ddefnyddiwr:
- ewch at y defnyddiwr rydych chi am gwyno yn ei gylch naill ai drwy chwilio neu sgrolio drwy eich rhestr sgwrsio
- tapiwch ar ei enw ar dop y dudalen
- sgroliwch i lawr drwy’r opsiynau a dewis ‘Report’
-
Er mwyn helpu i gyfyngu ar y pwysau i bobl ifanc fod ar-lein ac ymateb i negeseuon ar unwaith, mae gan WhatsApp rai gosodiadau i helpu rheoli’r defnydd. Mae ‘Read receipts’ yn dweud wrth ddefnyddwyr eraill pan rydych chi wedi darllen neges ac mae ‘Last seen’ yn cyfeirio at y tro diwethaf i gyswllt ddefnyddio WhatsApp.
I ddiffodd ‘Read receipts’:
- agorwch yr ap a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Account’ a thapio ar ‘Privacy’
- sgroliwch i lawr i ‘Read receipts’ a thoglo’r botwm diffodd
I ddiffodd ‘Last seen’:
- agorwch yr ap a dewis ‘Settings’ ar waelod y dudalen
- dewiswch ‘Account’ a thapio ar ‘Privacy’
- tapiwch ar yr opsiwn ‘Last seen’ a dewis ‘Nobody’
-
Dylai defnyddwyr gofio y gall gymryd hyd at 90 diwrnod i ddileu cyfrif WhatsApp yn gyfan gwbl. Er ei bod hi’n broses hir, mae Meta yn dweud nad oes modd ei gwyrdroi na’i hatal unwaith i chi gychwyn arni. Hefyd, cofiwch y bydd Whatsapp yn dileu cyfrif yn awtomatig wedi 120 diwrnod o segurdod – sy’n golygu nad yw’r defnyddiwr wedi cysylltu neu fewngofnodi i Whatsapp am 120 o ddiwrnodau.
I ddileu cyfrif WhatsApp (Android):
- dewiswch y tair dot fertigol yn y gornel dde uchaf
- dewiswch ‘Settings’
- dewiswch ‘Account’
- dewiswch y bin sbwriel â’r label ‘Delete my account’
- teipiwch eich rhif ffôn
- dewiswch ‘DELETE MY ACCOUNT’
I ddileu cyfrif WhatsApp (iOS):
- ewch i ‘Settings’
- dewiswch ‘Delete my account’
- teipiwch eich rhif ffôn
Cyngor cyffredinol
Gall amgryptio o’r dechrau i’r diwedd wneud yr ap yn arbennig o apelgar i’r rhai sy’n dymuno cyfathrebu’n ddiogel. Fodd bynnag, gallai’r nodwedd hon gael ei defnyddio gan oedolion sydd eisiau meithrin perthynas â phlentyn er mwyn ei niweidio neu ei gam-drin. Ceisiwch sicrhau bod eich plentyn yn defnyddio WhatsApp i gyfathrebu â defnyddwyr eraill mae’n eu hadnabod ac yn ymddiried ynddyn nhw’n unig.
Mae gan WhatsApp ofod diogel dynodedig, lle gall defnyddwyr ddarllen am awgrymiadau diogelwch y platfform.