Meithrin perthynas amhriodol ar-lein gyda phlant i bwrpas rhyw: Cam-drin a manteisio drwy gyfathrebu
Mae'r Athro Nuria Lorenzo-Dus yn trafod y tactegau perswadio a ddefnyddir mewn cyfathrebu meithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw a'r gwaith sy'n cael ei wneud i ddiogelu plant ar-lein, sy'n cynnwys prosiect Dragon-S.
- Rhan o
“mi gei di grio faint fynni di ar fy ysgwyddau hefyd….. trystia fi….. gwena”, “rwy’n meddwl mod i’n dechrau dy hoffi di”, “ddylet ti gysgu”
Dyma’r math o gefnogaeth drwy gyfathrebu yr hoffem i’n plant ei phrofi o fewn perthnasoedd digidol iach, gan unigolion y maen nhw’n ymddiried ynddyn nhw, sydd yn eu bywydau. Ond, er mawr ofid, mae’r enghreifftiau hyn yn dod o dair sgwrs ddigidol gan bobl sy’n meithrin perthynas amhriodol ar-lein â phlant i bwrpas rhyw. Yn wir, mae’r rhain yn nodweddiadol o sgwrsio magu ymddiriedaeth pobl o’r fath - sef tacteg gyfathrebu sy’n eu galluogi i feithrin perthynas â phlant y maen nhw’n eu targedu i’w cam-drin yn rhywiol. Mae sgwrsio i feithrin ymddiriedaeth mor amlwg â sgwrsio rhywiol, a dyna sy’n dod i’r meddwl yn naturiol yng nghyd-destun meithrin perthynas amhriodol â phlentyn ar-lein i bwrpas rhyw.
Mae’r rhai sy’n gyfrifol am fynd i’r afael â meithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw yn gwbl ymwybodol o’r gwahanol ysgogiadau sy’n dylanwadu ar sut mae’r troseddwyr hyn yn sefydlu a chynnal perthynas gamdriniol â’r plant y maen nhw’n eu targedu yn ddigidol. Mae ffactorau sefyllfaol yn sicr yn cyfrannu’n sylweddol. Mae’r rhain yn cynnwys elfennau digidol (e.e. gosodiadau preifatrwydd ar gyfer gwahanol blatfformau digidol), amser a hyd y cyswllt digidol (e.e. fin nos, dros rai diwrnodau, wythnosau neu fisoedd), lleoliad y cyswllt (e.e. gofod preifat yng nghartrefi’r plant sy’n cael eu targedu neu fannau cyhoeddus fel parciau), ac ati. Mae ffactorau demograffig cymdeithasol a seicolegol - er enghraifft oedran, rhywedd, a chyflwr meddwl - yn allweddol hefyd, i’r rhai sy’n meithrin y berthynas a’r plant sy’n cael eu targedu. Fodd bynnag, ers tro bellach mae’r ymdrechion i drechu achosion o feithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw wedi’u rhwystro gan fethiant i weld beth sy’n digwydd go iawn, sef arfer camdriniol o fanteisio drwy gyfathrebu. Mae’r troseddwyr yn defnyddio iaith a ffyrdd o gyfathrebu (e.e. emojis, delweddau, fideos) i berswadio’r plant y maen nhw’n eu targedu i gymryd rhan mewn ymddygiad rhywiol ar-lein, ac all-lein ar adegau hefyd.
Y newyddion drwg yw bod tactegau perswadio a ddefnyddir wrth feithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw yn soffistigedig dros ben (gweler isod) ac felly’n anodd iawn i blant bach – a’r rheiny ohonom sydd am eu diogelu – eu canfod a’u gwrthod. Y newyddion da yw bod gennym wybodaeth sy’n seiliedig ar ymchwil bellach o beth yw’r tactegau hyn a sut mae plant yn ymateb iddyn nhw, sy’n golygu y gallwn ddatblygu adnoddau canfod ac atal mwy effeithiol. Dyma’r hyn mae Prosiect DRAGON-S yn ei wneud, gan ddwyn ynghyd ymchwil arloesol mewn Ieithyddiaeth, Deallusrwydd Artiffisial, Troseddeg a Pholisi Cyhoeddus, a chydweithio gyda rhanddeiliaid i lunio adnoddau canfod ac atal ar gyfer meithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw, gan gefnogi gwaith gweithwyr diogelu plant proffesiynol, a thrwy hynny gyfrannu at ddiogelwch plant ar-lein.
Mae gweddill yr erthygl hon yn canolbwyntio ar dair elfen allweddol, gydgysylltiedig cyfathrebu i feithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw: rhyngweithio, camddefnyddio pwer ac arfau tactegol soffistigedig.
Casgliadau
Mae tuedd i rai ystyried meithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein i bwrpas rhyw (a mathau eraill o gam-drin) fel rhywbeth llai difrifol neu niweidiol na cham-drin all-lein. Dydy hynny ddim yn wir. Mae’r trawma seicolegol yn enbyd, ac mae’r delweddau neu’r geiriau a gyfnewidir yn ymwneud â rhyw ac yn digwydd drwy weithredodd rhywiol. Mae plant yn gallu gwrthod cael eu meithrin i berthynas amhriodol ar-lein i bwrpas rhyw ac maen nhw weithiau’n gwneud hynny – maen nhw’n sylweddoli ar ryw lefel bod ganddyn nhw’r hawl i gael eu trin â pharch ac urddas yn eu cysylltiadau digidol, fel yng ngweddill eu bywydau. Fodd bynnag, mae’r cynnydd blynyddol mewn achosion o gam-drin rhywiol ac ymelwa ar blant ar-lein yn dystiolaeth o sut mae’r troseddwyr hyn yn camddefnyddio pwer a sut mae arfau tactegol soffistigedig y troseddwr yn creu cyd-destun rhyngweithredol dryslyd i blant ac yn destun her fawr i fesurau atal a chanfod. Felly, mae ystyried ac ymateb i ymdrechion i feithrin perthynas â phlant ar-lein i bwrpas rhyw fel manteisio camdriniol drwy gyfathrebu yn hanfodol i’n cydymdrechion i ddiogelu plant ar-lein. A thrwy wneud hyn, gall prosiectau fel DRAGON-S, gyda chefnogaeth yr holl randdeiliaid perthnasol, wneud cyfraniad sylweddol at fynd i’r afael â’r ffurf atgas hwn ar gam-drin rhywiol a dod â’r troseddwyr o flaen eu gwell.

Yr Athro Nuria Lorenzo-Dus
Ieithyddiaeth Gymhwysol, Prifysgol Abertawe
Mae Nuria Lorenzo-Dus yn Athro Ieithyddiaeth a Chyfathrebu ym Mhrifysgol Abertawe. Mae'n awdur nifer o lyfrau a thros saith deg o erthyglau mewn cyfnodolion a phenodau llyfrau. Mae wedi cynnal swyddi ymchwil ymweld yn yr Ariannin, Awstralia, Brasil, Seland Newydd, Sbaen a’r UDA. Mae ei hymchwil yn archwilio cyfathrebu rhyngbersonol a rhyng-grwp mewn cyd-destunau seiber-droseddu, gan ganolbwyntio'n benodol ar feithrin perthynas amhriodol â phlant ac eithafion ideolegol. Mae ei hymchwil wedi denu cyllid ymchwil sylweddol, gan gynnwys gan Gynghorau Ymchwil y Deyrnas Unedig (e.e. AHRC ac EPSRC) ac elusennau (e.e. Ymddiriedolaeth Leverhulme), ac mae'n cynnwys cydweithio helaeth â thimau academaidd a grwpiau rhanddeiliaid blaenllaw ledled y byd. Menter ddiweddaraf Nuria yw Prosiect DRAGON-S, a gefnogir yn ariannol gan yr End Violence Fund, sy'n datblygu offer digidol sy'n cael ei lywio'n ieithyddol i helpu i atal meithrin perthynas amhriodol â phlant ar-lein yn fyd-eang.