Bwlio ar-lein

Trosolwg

Mae bwlio ar-lein yn fwlio drwy dechnoleg neu wasanaethau neu blatfformau ar-lein, er enghraifft:

• gemau cyfrifiadurol
• y cyfryngau cymdeithasol
• AI
• gwasanaethau

Gall bwlio ar-lein gynnwys:

• ymddygiad bygythiol
• camdriniaeth
• aflonyddu
• cywilyddio
• cau allan
• dynwared
• difrod maleisus
• rhannu delweddau neu fideos heb gydsyniad (gan gynnwys y rhai sy'n cael eu cynhyrchu gan AI)
• gorfodaeth

Un o'r gwahaniaethau mwyaf rhwng bwlio ar-lein a bwlio wyneb yn wyneb yw y gall bwlio ar-lein fod yn anodd dianc oddi wrtho. Mae bwlio ar-lein hefyd yn unigryw oherwydd:

• mae'n gallu cyrraedd cynulleidfa helaeth mewn ychydig eiliadau
• mae ganddo'r potensial i ddenu nifer mawr o bobl
• mae'n hawdd 'ailadrodd', gyda sylwadau niweidiol a delweddau yn cael eu rhannu nifer o weithiau
• mae ganddo'r potensial i effeithio ar rywun unrhyw adeg o'r dydd neu'r nos
• mae'n gallu cynnig rhywfaint o anhysbysrwydd i'r tramgwyddwyr, sydd hefyd yn cynnig cyfleoedd i bobl ffugio bod yn rhywun arall

Gall bwlio ar-lein hefyd fod yn estyniad o fwlio wyneb yn wyneb. Gall technoleg fod yn llwybr arall i aflonyddu ar unigolyn neu grŵp. Gall hefyd fod yn ffordd o ddial ar gyfer rhywun sy'n cael ei fwlio wyneb yn wyneb. Mae bwlio ar-lein yn gallu cael ei wneud gan:

• unigolion neu grwpiau sy'n hysbys i'r sawl sy'n cael ei fwlio
• pobl nad yw'r sawl sy'n cael ei fwlio erioed wedi eu cyfarfod

Gwahaniaethu rhwng bwlio ac ymddygiadau eraill

Mae elfennau amlwg yn gysylltiedig â bwlio. Gall y rhain fod yn wahanol i ddadl, ymladd neu gweryl rhwng ffrindiau a gallan nhw gynnwys:

• bwriad i achosi niwed drwy niweidio neu fychanu
• ysu unigolyn arall neu godi ofn arno
• ymddygiad ymosodol uniongyrchol
•  ailadrodd ymddygiad negyddol neu weithredoedd ymosodol

Gallan nhw hefyd gynnwys gweithredoedd anuniongyrchol fel:

• lledaenu sïon
• datgelu gwybodaeth breifat am rywun
• rhannu delweddau personol iawn neu 'ffugiad dwfn'

Hefyd, gall bwlio gynnwys canfyddiad o anghydbwysedd grym, yn aml oherwydd:

• oedran
• cryfder corfforol
• poblogrwydd
• gwydnwch seicolegol

Mae'r rhain hefyd yn berthnasol i ymddygiad sy'n aml yn cael ei labelu yn jôc neu gellwair. Os bydd dau ffrind sydd â chanfyddiad o rym cyfartal yn cellweirio â’i gilydd yn aml, nid ystyrir hynny’n fwlio. Fodd bynnag, os bydd un person yn bychanu neu fygwth rhywun arall sydd heb rym i atal hynny ac y bydd y weithred honno yn codi ofn arno, mae hynny'n gyfystyr â bwlio.

Adnabod arwyddion bwlio ar-lein

Gall bwlio ar-lein gael effaith andwyol a pharhaol ar y person sy'n cael ei fwlio. Gall:

• effeithio ar eu hiechyd meddwl, eu lles a'u hunanhyder
• achosi unigrwydd ac ynysigrwydd cymdeithasol

Gall targed bwlio ymddwyn fel a ganlyn:

• troi'n swil
• ymddangos dan straen
• dod yn bryderus
• bod yn amharod i fynd i'r ysgol neu glybiau chwaraeon a chymdeithasol arferol
• cadw draw oddi wrth gyfoedion
• ymddangos yn bell ei feddwl
• peidio gwneud cystal yn yr ysgol neu'r coleg
• osgoi defnyddio technoleg
• colli hyder

Gall troseddwr ymddwyn fel a ganlyn:

• cau sgriniau pan fydd rhywun arall yn dod i mewn i'r ystafell
• defnyddio technoleg yn gyson
• ymddangos yn bryderus iawn os na all gael gafael ar dechnoleg
• osgoi siarad am yr hyn maen nhw'n ei wneud
• defnyddio mwy nag un cyfrif neu gyfrif ffug

Ble i gael help

Os ydych chi neu rywun rydych chi'n ei adnabod yn cael trafferth gyda bwlio, mae gwybodaeth yn yr adrannau a ganlyn ynghylch beth i'w wneud a ble i gael help.

Cymorth i bobl ifanc

Cymorth i ysgolion

Cymorth i deuluoedd

Barn yr arbenigwyr

Help a chefnogaeth